فروشگاه های بزرگ از نظر اندازه ، نوع و موقعیت بسیار متنوع هستند و بنابرین برای هر کدام از آنها باید سیستم تهویه مطبوع گرمایشی و سرمایشی مختص به خودش را طراحی کرد.

مشخصه های اصلی سیستم های تهویه مطبوع در فروشگاه ها عبارتند اند از :

۱ . سیستم کنترل باید بگونه ای طراحی شود که بتواند در هنگام تغییر تعداد افراد حاضر در فروشگاه به صورت هوشمند مقدار هوای در گردش و دمای آن را تغییر دهد.

۲ . سیستم توزیع هوا به صورت منطقه ای باشد تا بتوان قسمت های مختلف فروشگاه را به صورت مجزا و مستقل از یکدیگر تهویه نمود.

۳ . در فصول معتدل از هوای تازه بیرون برای سرمایش استفاده شود تا در مصرف انرژی صرفه جویی شود.

۴ . به جز در کاربری هایی که مقدار رطوبت باید دقیقا کنترل شود ، یک سیستم مناسب باید بتواند رطوبت نسبی را در کمتر یا برابر با ۵۰ درصد ثابت نگه دارد.

محاسبه بار و ملاحظات طراحی در سیستم تهویه مطبوع فروشگاه های بزرگ

۱ . چون حضور افراد درون فروشگاه ها (به جز کارکنان) به صورت کوتاه مدت و زودگذر است ، شرایط داخل فروشگاه در تابستان ۲۵ درجه سانتی گراد و رطوبت ۵۰ درصد و در زمستان ۲۱ درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود. در تهویه مطبوع فروشگاه های بزرگ به ندرت ضرورت پیدا می کند که رطوبت زنی (افزودن رطوبت به هوا) انجام شود.

۲ . حداقل مقدار هوای تازه مورد نیاز طبق استانداردهای ASHRAE می تواند بوها را خارج و اتمسفر داخل فروشگاه را تازه نماید.

۳ . قبل از محاسبه بار تهویه مطبوع فروشگاه های بزرگ باید اطلاعات دقیقی را در مورد معماری ، نوع کاربری و تجهیزات موجود در هر قسمت به دست آورد. برخی از فروشگاه های بزرگ ممکن است دارای رستوران ، بوفه و سالن اجتماعات باشند. وقتی مقدار بار تهویه مطبوع این مکان ها در مقایسه با بار کل فروشگاه کم باشد ، می توان بار آنها را از طریق سیستم تهویه آن طبقه یا ناحیه و به صورت مجزا تامین کرد که معمولا از یک دستگاه هواساز مجزا برای تنظیم دما و تهویه هوای این قسمت ها استفاده می شود.

۴ . در تمام ساختمان ها باید جهت قرارگیری ، نحوه وزش باد ، نوع مصالح بکار رفته و چگونگی استقرار طبقات را بررسی کرد. این عوامل نه تنها بر مقدار بارهای تهویه مطبوع موثر هستند بلکه بر آسایش منطقه ها و موقعیت کانال ها نیز تاثیر دارند. همچنین باید موقعیت ورودی ها ، دیوارهایی که شیشه خور آنها زیاد است ، فضاهایی که در زیر بام هستند ، تراکم افراد و موقعیت پیش بینی شده برای قسمت های مختلف را در این بررسی ها در نظر گرفت. چون احتمال دارد در آینده قسمت های مختلف جا به جا شوند ، در طراحی کانال ها باید انعطاف پذیری لازم را پیش بینی کرد. معمولا ضرورت دارد برای ورودی درب ها (به خصوص در مناطق سردسیر) از سیستم های جداگانه استفاده شود. برای جلوگیری از نفوذ هوای خارج به داخل فروشگاه های بزرگ پیشنهاد می شود در محل درهای ورودی از سیستم پرده هوای فشرده استفاده شود.

۵ . ضرورت استفاده از سیستم های کنترل خودکار بستگی به نوع تجهیزات تهویه مطبوع و منطقه بندی ساختمان دارد و سیستم های تهویه سرمایشی گرمایشی باید به گونه ای کنترل شوند که هوا با شرایط مناسب به درون هر منطقه وارد شود. برای به حداقل رساندن هزینه ها باید دهانه های مکش هوای تازه به طور خودکار کنترل شوند. برای پاسخگویی به تعداد افراد حاضر و در نتیجه تغییر بار سرمایشی یا گرمایشی مورد نیاز ، باید از کنترل های تمام خودکار یا نیمه خودکار مناسب استفاده شود.

انتخاب سیستم تهویه گرمایشی و سرمایشی مناسب برای فروشگاه های بزرگ

۱ . سیستم هواساز ، چیلر ، بویلر (موتورخانه مرکزی)

سیستم های تهویه مطبوع فروشگاه های بزرگ را می توان از نوع دستگاه های مرکزی انتخاب کرد. در فروشگاه های بزرگی که مساحت آنها زیاد است اغلب از دستگاه های هواساز استفاده می شود. این دستگاه ها دارای کویل های سرمایش با آب سرد ، کویل های گرمایش با آب گرم ، فن و فیلتر هستند. به دلیل تغییرات بار و افراد حاضر در هر قسمت و تفاوت ساعات کار و نوع کاربری باید سیستم های هواساز را از نوع چند منطقه ای انتخاب کرد که به آن سیستم هواساز چند منطقه ای گفته می شود.

آب در دستگاهی به نام چیلر تراکمی تا دمای نزدیک صفر سرد شده و به کویل (لوله های) سرمایشی هواساز پمپاژ می شود. همچنین برای گرمایش ، آب در دستگاهی به نام بویلر در موتورخانه گرم شده و با پمپ به کویل گرمایشی هواساز منتقل می شود. فن با چرخش خود ، ضمن وارد کردن هوای تازه به سالن ها ، دما و رطوبت آن را نیز تنظیم و با فیلترهایی آن را فیلتر می کند. علاوه بر هواساز می توان تعدادی فن کویل نیز در نقاط مختلف سالن جهت سرمایش و گرمایش موضعی استفاده کرد. این سیستم ، سیستمی جامع بوده که پاسخگوی تمامی نیازهای فروشگاه مورد نظر خواهد بود.

۲ . سیستم هواساز و VRF

علاوه بر سیستم قبلی ، سیستم های دیگری مانند دستگاه های گرمایشی و سرمایشی VRF و GHP نیز وجود دارند که کار چیلر و بویلر را در یک دستگاه انجام می دهد و با این تفاوت که به جای سرد یا گرم کردن آب ، مبرد (گاز فریون) را مستقیما به کویل های سرمایی و گرمایی هواسازها و فن کویل ها ارسال می کند.

۳ . دستگاه های ارزان قیمت زنت یا ایرواشر

همچنین در صورت کمبود بودجه اولیه می توان از دستگاه های ارزان قیمت تری مانند دستگاه ایرواشر یا زنت نیز برای تهویه ، سرمایش و گرمایش فروشگاه ها استفاده نمود که ویژگی ها ، مزایا و معایب این نوع از دستگاه ها در متن زیر به طور کامل توضیح داده شده است.