برای طراحی سیستم سرمایش ، گرمایش و تهویه مطبوع سوپر مارکت ها بایستی که نیازها به خوبی بررسی شده و متناسب با آن ، دستگاهی انتخاب گردد که پاسخگوی همه نیازها به شکل مطلوب و با حداقل هزینه باشد.
نیازهای اساسی عبارتند از :
۱ . قابلیت کنترل دمای قسمت های مختلف به صورت جداگانه و مستقل از سایر قسمت ها
۲ . قابلیت کنترل دقیق رطوبت هوا
۳ . وارد نمودن هوای تازه به درون سالن ها از بیرون ساختمان و به صورت کنترل شده
۴ . فیلتراسیون هوا متناسب با نیاز
۵ . به گردش درآوردن صحیح هوا و خارج کردن هوای مصرف شده از طریق کانال
۶ . سرمایش موضعی برخی از قفسه های نگهداری مواد غذایی با درجه حرارت خاص و قابل کنترل به صورت مجزا
۷ . گرم نمودن محوطه ورودی ساختمان به طور خاص
در سوپر مارکت ها ، سیستم تهویه مطبوع به دو منظور استفاده می شود :
۱ . تامین شرایط آسایش افراد
۲ . تامین شرایط مناسب برای کارکرد یخچال های گوناگون
در سیستم تهویه مطبوع سرمایشی و گرمایشی سوپر مارکت ها باید ملاحظات زیر را در نظر گرفت :
۱ . در محاسبه بار خالص تهویه مطبوع ، اثر سرمایشی یخچال ها را نیز باید در نظر گرفت. این موضوع باعث کاهش بار و تغییر نسبت حرارت محسوس به نهان شده که تاثیر عمده ای بر انتخاب تجهیزات دارد.
۲ . برای جبران حرارت جذب شده توسط تجهیزات برودتی بدون درب ، لازم است سیستم خاصی برای توزیع و گردش هوا در نظر گرفته شود.
۳ . ضروری است درجه حرارت و رطوبت فضا به صورت مجزا کنترل گردد.
۴ . باید همواره مقداری هوای تازه به داخل سوپر مارکت ها تغذیه کرد.
۵ . اغلب به دلیل باز و بسته شدن درب یخچال ها ، حتی در زمانی که درجه حرارت بیشتر از ۲۱ درجه سانتی گراد است نیز کارکنان نیاز به گرمایش دارند. سیستم های گرمایش و تهویه مطبوع باید اثرات یخچال های بدون درب را جبران کنند.
۶ . یخچال ها نه تنها موجب سرد نگه داشتن مواد می شوند بلکه لایه هوای سرد روی آنها موجب جذب حرارت از محیط اطراف نیز خواهد شد. حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد حرارتی که توسط یک یخچال ایستاده جذب می شود ، از طریق درب های باز آن از اتاق گرفته می شود. بنابرین یخچال های باز شبیه یک کولر بزرگ عمل می کنند که حرارت را از محیط اطراف جذب و از طریق کندانسور به محیط بیرون ساختمان انتقال می دهند. مقدار این اثر سرمایشی ممکن است بیشتر از بار سرمایش محاسبه شده باشد. این اثر سرمایشی به طور دائم و در تمام طول روز و شب و در تابستان و زمستان وجود دارد.
۷ . در قسمت قفسه بندی عرضه مواد منجمد باید رطوبت نسبی برابر یا کمتر از ۵۵ درصد باشد. افزایش مقدار رطوبت نسبی موجب انجماد عمیق آب بر سطح کویل ها ، یخ زدن قفسه هایی که درجه حرارت آنها کم است ، تقطیر رطوبت بر روی تجهیزات و نهایتا افزایش مصرف انرژی توسط تجهیزات برودتی خواهد شد. برای کاهش رطوبت در فصل گرم سال ، می توان ابتدا هوا را خیلی سرد کرد تا رطوبت موجود در هوا تقطیر شود و سپس با دوباره گرم کردن ، آن را به درجه حرارت آسایش رساند. برای دوباره گرم کردن هوا می توان از حرارت دفع شده از کندانسور نیز استفاده کرد. با استفاده از چیلر متصل به فن کویل ها یا هواساز ، رطوبت را می توان به ۵۰ تا ۵۵ درصد رساند.
معرفی ۴ دستگاه برای سرمایش ، گرمایش و تهویه سوپر مارکت ها :
۱ . عدم استفاده از داکت اسپلیت
به این دلیل استفاده از داکت اسپلیت به عنوان سیستم تهویه مطبوع سوپر مارکت توصیه نمی شود که این دستگاه دارای یک یونیت خارج از ساختمان و یک یونیت جاسازی شده در سقف کاذب است که با کانال کشی هوا را در قسمت های مختلف سالن فروش توزیع می کند و نمی توان دمای هر قسمت را جداگانه تنظیم نمود و کل قسمت ها هم دما خواهند بود. در ضمن داکت اسپلیت قابلیت تنظیم دقیق رطوبت را ندارد و گرمایش آن نسبت به سرمایش ضعیف تر بوده و به سیستم مکمل گرمایشی (کویل آبگرم و دیگ موتورخانه) در آن نیاز است. همچنین نمی توان برای برخی از قفسه ها ، سرمایش موضعی و با درجه حرارت و کنترل اختصاصی در نظر گرفت.
۲ . استفاده از دستگاه چیلر (یا مینی چیلر) ، موتورخانه آبگرم ، هواساز و فن کویل
اگر سالن های سوپر مارکت یا مرکز خرید متراژ بالایی داشته باشند ، جهت سرمایش از یک چیلر نصب شده در بیرون از ساختمان و یا یک مینی چیلر برای متراژهای کمتر استفاده می شود. چیلر یا مینی چیلر ، آب را سرد کرده و با پمپ و از طریق لوله کشی ، آب سرد را به فن کویل های سقفی موجود در بخش های مختلف سوپر مارکت ارسال می کند. فن موجود در فن کویل ها نیز هوا را با سرعت مناسب از اطراف لوله های آب سرد عبور داده و دمای هوا را تا میزان مورد نیاز کاربر کاهش می دهد. برای گرمایش در متراژهای بالا از یک بویلر موتورخانه ای و در متراژهای کمتر از یک یا چند پکیج دیواری گازسوز جهت گرم کردن آب استفاده می شود که آبگرم به لوله های فن کویل های سقفی ارسال و این بار عمل گرمایش هوا انجام می شود.
در این سیستم هر فن کویل را می توان از نظر دمایی به طور جداگانه کنترل نمود. برای سرمایش موضعی نیز لوله آب سرد انشعابی از چیلر یا مینی چیلر را به قسمت مورد نظر کشیده و توسط دستگاهی سرمایشی می توان دمای قسمت مورد نظر را به طور خاص و اختصاصی کنترل کرد. برای تامین هوای تازه از بیرون به درون ساختمان و نیز تنظیم دقیق رطوبت هوا می توان از یک دستگاه هواساز مرکزی مجهز به تجهیزات رطوبت زن و رطوبت زدا استفاده کرد.
